Giàu ba họ, khó ba đời

Ngày xưa, có một anh học trò tuy chăm chỉ học hành, siêng năng làm lụng nhưng gia cảnh lại rất nghèo khổ. Người ta thường nói: "Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời", vậy mà gia đình anh đã nghèo suốt ba đời. Anh quyết định khăn gói lên đường tìm đến Ngọc Hoàng ngoài bể Đông để hỏi cho ra lẽ.

Trên đường đi, anh dừng chân tại nhà một phú ông giàu có. Phú ông đối đãi tử tế và nhờ anh hỏi Ngọc Hoàng vì sao gia đình ông ăn ở nhân đức mà chỉ sinh được một cô con gái duy nhất, lại bị câm từ thuở nhỏ. Anh đồng ý rồi tiếp tục hành trình.

Chiều hôm đó, anh lại ghé vào một ngôi nhà khác. Chủ nhà cũng niềm nở tiếp đón và nhờ anh hỏi Ngọc Hoàng tại sao cây cam trong vườn từ khi trồng đến nay chỉ tốt lá mà không ra hoa kết trái. Anh vui vẻ nhận lời rồi tiếp tục lên đường.

Cuối cùng, anh đến bờ biển và gặp một con Ba Ba to lớn. Ba Ba tình nguyện cõng anh ra đảo gặp Ngọc Hoàng nhưng cũng nhờ anh hỏi giúp vì sao nó đã sống hàng nghìn năm mà không thể hóa kiếp khác.

Khi gặp được Ngọc Hoàng, anh học trò lần lượt trình bày những thắc mắc mà mọi người đã nhờ cậy. Ngọc Hoàng ân cần trả lời:

Ba Ba muốn hóa kiếp thì phải nhả viên ngọc trong bụng ra.

Cây cam không ra quả vì dưới gốc cây có kho báu. Nếu đào kho báu lên, cây sẽ đơm hoa kết trái.

Cô gái bị câm chỉ có thể nói khi người hỏi thi đỗ trạng nguyên.

Sau cùng, anh hỏi về số phận nghèo khó của mình, nhưng Ngọc Hoàng không trả lời và đột ngột biến mất.

Anh thất vọng quay về bờ biển. Gặp lại Ba Ba, anh bảo nó nhả viên ngọc ra. Ngay lập tức, Ba Ba biến thành rồng, tung mình bay lên trời xanh. Đến nhà người chủ cây cam, anh bảo họ đào gốc cây lên. Quả nhiên, họ tìm thấy rất nhiều vàng, và ngay sau đó cây cam ra hoa kết trái sum suê.

Khi trở về kinh thành, anh học trò quyết tâm tham gia kỳ thi và xuất sắc đỗ trạng nguyên. Trên đường về, anh ghé thăm nhà phú ông. Phú ông chưa kịp hỏi thì cô con gái câm bấy lâu đã cất tiếng nói: