Ngày xưa, vào thời Việt Nam bị lệ thuộc Trung Hoa dưới thời nhà Minh, có một người tên là Lê Lợi, sống ở làng Lam Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ông là một thổ hào giàu có trên đất Mường, gia đình có nhiều ruộng vườn. Lê Lợi lớn lên trong bối cảnh đất nước bị đô hộ, nên ông nuôi chí lớn khôi phục giang sơn Việt Nam.
Quân nhà Minh biết tiếng Lê Lợi, muốn dụ ông ra làm quan. Lê Lợi nói: "Đại trượng phu phải giúp nước lúc gặp nạn, lập công lớn, để tiếng thơm muôn đời, chứ sao lại làm đày tớ cho người ngoài?".
Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh, có lần Lê Lợi thua trận ở Côi Huyện, binh sĩ tan rã, một mình ông tìm đường trốn. Giặc Minh đuổi theo, Lê Lợi phải nhảy xuống ruộng. May thay, ông gặp một ông lão đang cấy mạ. Lê Lợi bèn cởi quân phục dấu xuống bùn và cấy mạ như một nông dân.
Chốc lát sau, giặc Minh kéo đến tìm. Thấy có hai người làm ruộng, giặc hỏi: "Có thấy ai chạy qua đây không?". Ông lão chỉ tay về phía trước và nói: "Lão vừa thấy có một vị tướng chạy về phía kia kìa!". Quân giặc tưởng thật và kéo đi mất. Lê Lợi thoát hiểm.
Lần khác, nghĩa quân Lê Lợi lại bị giặc Minh đuổi gấp. Ông phải núp mình ở cánh đồng giáp Mường. Giặc xua chó săn tìm kiếm và bao vây chỗ bụi cây nơi Lê Lợi nấp. Bị quân giặc đâm trúng đùi, ông lấy áo lau sạch vết máu. Ngay lúc đó, một con cáo nhảy ra khiến đàn chó sồng sộc đuổi theo. Nhờ đó, Lê Lợi thoát hiểm. Cánh đồng đó dân chúng gọi là Cánh Đồng Chó, nằm ở tả ngạn sông Chu, gần Bái Thượng, Bắc Việt.
Một lần khác, Lê Lợi và nghĩa quân bị giặc Minh bao vây ở núi Chí Linh. Lê Lai liều mình khoác áo ngự bào giả làm Lê Lợi, cưỡi ngựa ra trận để quân giặc tưởng là Lê Lợi, xúm lại đánh bắt. Nhờ vậy, Lê Lợi thoát hiểm thêm một lần nữa.
Lê Lợi và nghĩa quân gian khổ kháng chiến suốt 10 năm trời. Lúc đầu khó khăn, sau có nhiều người tài giúp đỡ như Nguyễn Trãi. Dân chúng khắp nơi dốc lòng hưởng ứng, chiếm lại được nước Việt và đánh đuổi giặc Minh. Sau đó, Lê Lợi lên ngôi, tức vua Lê Thái Tổ, đặt tên nước là Đại Việt, vào thế kỷ 15.
Bài viết được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau và đã qua chỉnh sửa chính tả, biên tập lại để đảm bảo nội dung rõ ràng, dễ hiểu hơn.
Đây là truyện dân gian Việt Nam, nội dung đã được biên tập lại để phù hợp với người đọc.
