Ngày xưa, có hai người bạn thân cùng đi lính xa quê và sống rất thân thiết. Khi hết hạn lính và trở về nhà, một người trở nên giàu có, còn người kia vẫn nghèo khó. Người nhà giàu nhớ bạn, đi hỏi thăm và thấy bạn mình nghèo khổ nên đưa cho vay 10 lạng bạc để làm vốn.
Sau nhiều năm không có tin tức, người nhà giàu nghĩ bạn mình có lẽ vẫn còn túng thiếu, nên quyết định mang thêm 10 lạng bạc đến thăm và giúp đỡ bạn lần nữa.
Khi đến cổng nhà bạn, thấy nhà trang hoàng lịch sự, người bạn giàu giấu bạc ở đầu cổng rồi mới vào nhà.
Vợ chồng người bạn nghèo thấy mặt, nghĩ là đến đòi nợ, mời vào nhà thiết đãi ăn uống tử tế rồi lập mưu giết đi và chôn xác dưới gốc cây khế.
Ít lâu sau, cây khế chỉ sinh được một trái to. Người vợ thích mắt hái xuống ăn, rồi thụ thai và sinh ra một đứa con trai khỏe mạnh, khôi ngô nhưng bị câm.
Hai vợ chồng buồn bực và than thở: “Nhà ta giàu có không thiếu thốn gì, Trời cho sinh được một mụn con thì lại bị câm. Rõ là không may.”
Đứa con nghe thấy cha mẹ than, bỗng nhiên nói ra: “Bố mẹ cho mời quan huyện qua đây chơi với con, rồi con nói cho bố mẹ nghe.”
Hai vợ chồng ngạc nhiên, hỏi mãi thì con lại câm không nói gì nữa. Họ bàn bạc và quyết định chiều ý con. Họ đem lễ vật lên huyện và mời quan tới nhà chơi. Quan đồng ý đi một chuyến.
Khi đến nhà, quan gọi thằng bé câm ra và hỏi: “Tại sao mày không chịu nói, để bố mẹ phải lên trình với ta?”
Thằng bé cúi lạy quan rồi thưa rõ ràng: “Quan đã đến đây, xin soi xét kẻo con bị oan. Con với anh này (chỉ vào bố) xưa đi lính làm bạn thân. Khi mãn lính, con giúp anh 10 lạng bạc làm vốn. Sau con lại mang 10 lạng nữa đến thăm, thấy anh giàu có, con giấu bạc ngoài cổng rồi vào nhà, đêm đến hai vợ chồng anh giết con và chôn dưới gốc cây khế. Hồn con nhập vào quả khế, vợ anh ăn và sinh ra con. Xin quan cho đào gốc khế và xem trên mái cổng có bạc không?”
Quan sai lính làm theo lời thằng bé, thấy đúng như vậy. Vợ chồng hết đường chối cãi, thú nhận tội. Quan phê án trị tội cả hai vợ chồng. Thằng bé lạy quan xong trở về nhà cũ.
Khi trở về, đã biệt tích 20 năm. Khi đi, vợ mới có thai, bây giờ con đã có cháu.
Bởi chuyện này nên có câu rằng:
Tham vàng phụ nghĩa cố nhân, Oan hồn hiện, trời gần chẳng xa, Sinh con rồi mới sinh cha, Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông.
Bài viết được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau và đã qua chỉnh sửa chính tả, biên tập lại để đảm bảo nội dung rõ ràng, dễ hiểu hơn.
Đây là truyện dân gian Việt Nam, nội dung đã được biên tập lại để phù hợp với người đọc.
