Ngày xưa, ở một ngôi làng nhỏ, có vợ chồng ông bà Hơ Rô sinh được tám cô con gái. Cô nào cũng xinh đẹp, nhưng cô út, Bia Nát, không chỉ đẹp nhất mà còn hiền lành, tốt bụng nhất.
Một hôm, khi ngồi khâu bên bờ suối cùng các con, bà Hơ Rô hỏi:
- Sau này, các con muốn làm dâu nhà ai?
Các chị lớn lần lượt trả lời. Cô cả muốn làm dâu nhà ông Hoan giàu có. Cô hai thích nhà ông Bua nhiều trâu, nhiều ngựa. Các chị khác cũng muốn làm dâu nhà giàu, có nhiều của cải. Bà Hơ Rô vui lắm, nghĩ rằng sau này con gái bà sẽ được sung sướng. Nhưng khi hỏi đến Bia Nát, nàng nhẹ nhàng đáp:
- Con muốn lấy một chàng đốt than.
Bà Hơ Rô nghe vậy tức giận quát:
- Con khôn ngoan như thế, sao lại muốn lấy một anh đốt than nghèo khổ?
Bia Nát không nói gì, tiếp tục khâu vá. Thấy vậy, bà Hơ Rô càng giận, liền ném cho con gái một cục vàng rồi đuổi nàng đi.
Bia Nát buồn bã rời làng, tay xách thúng khâu, lòng quyết tìm một chàng trai đốt than để làm chồng. Nàng đi mãi, băng qua rừng sâu, hỏi cây, hỏi suối nhưng chẳng ai trả lời. Đến một ngày, mệt quá, nàng ngủ thiếp đi dưới gốc cây to. Trong giấc mơ, một ông lão râu tóc bạc phơ hiện ra và bảo:
- Hãy tìm nơi có khói, con sẽ gặp được người con muốn.
Tỉnh dậy, Bia Nát tiếp tục lên đường. Nàng gặp một chú chim, liền hỏi:
- Chim ơi, chim bay khắp nơi, chim có thấy ở đâu có khói không?
Chim hót líu lo:
- Đi nữa đi, sắp đến rồi!
Nàng lại gặp một chú thỏ, thỏ dẫn nàng đến một nơi có khói trắng bay lên. Đó chính là nơi một chàng trai đang đốt than. Anh ấy khỏe mạnh, đôi mắt sáng, dáng người vững chãi. Thấy nàng, chàng hỏi:
- Cô gái xinh đẹp đi đâu vậy?
Bia Nát mỉm cười đáp:
- Tôi đi chơi.
Họ trò chuyện một lúc. Bia Nát bảo:
- Tôi sẽ mang gùi than giúp anh, anh hãy cầm thúng khâu của tôi, cùng về nhà anh đi!
Anh đốt than ngạc nhiên, nhưng thấy nàng kiên quyết, anh đành đi theo. Về đến nhà, anh bảo:
- Nhà tôi chỉ là túp lều nhỏ, lợp bằng cỏ dại thôi.
Bia Nát không bận tâm, nàng vui vẻ ở lại. Từ đó, hai người thành vợ chồng, sống hạnh phúc bên nhau.
Một hôm, Bia Nát mang than đi đổi muối. Ở nhà, thấy gà rừng vào ăn lúa, chàng đốt than vô tình lấy cục vàng ném đuổi chúng đi. Khi nàng về, không thấy vàng đâu, liền bật khóc. Chồng nàng ngạc nhiên hỏi:
- Sao em khóc?
- Cục vàng của em mất rồi!
Chàng bật cười:
- Ở đây nhiều lắm! Em theo anh đi, anh sẽ chỉ cho.
Họ cùng đến một hang đá, nơi có rất nhiều vàng. Bia Nát vui sướng, lấy vàng đổi lấy những thứ cần thiết cho cuộc sống.
Một đêm, nàng mơ thấy ông lão râu tóc bạc lại xuất hiện và dặn:
- Nếu con muốn chồng mình trở nên khôi ngô tuấn tú, hãy giã nhỏ lúa và trấu, rắc lên lá chuối rồi bảo chàng nằm lên đó ba ngày ba đêm. Sau đó, chàng đi tắm, sẽ trở thành người khác.
Bia Nát làm theo. Đúng ba ngày sau, chồng nàng từ một anh đốt than đen nhẻm bỗng biến thành một chàng trai tuấn tú, sáng láng. Trong khi chàng đi tắm, nàng nhờ chim và voi rừng dựng một ngôi nhà thật đẹp.
Khi trở về, chàng ngạc nhiên hỏi:
- Nhà ai đẹp quá vậy?
Bia Nát cười đáp:
- Nhà của chúng ta đấy!
Vợ chồng sống vui vẻ, giàu có. Một ngày nọ, Bia Nát quyết định mời bố mẹ và các chị đến dự lễ cưới chính thức của mình. Ban đầu, họ từ chối, nhưng khi thấy con rể cưỡi ngựa trắng, khoác áo đẹp đến tận nơi mời, họ bất ngờ và đồng ý đi ngay.
Đến nơi, thấy Bia Nát giàu có, ai cũng ngạc nhiên. Bà Hơ Rô ân hận hỏi con gái:
- Con còn giận mẹ không?
Bia Nát dịu dàng đáp:
- Con không giận mẹ đâu.
Bà lại hỏi:
- Chồng con thật sự là anh đốt than sao?
Bia Nát gật đầu, kể lại toàn bộ câu chuyện. Bà mẹ nghe xong, vừa mừng vừa hối hận vì đã từng đuổi con gái đi.
Từ đó, gia đình họ đoàn tụ hạnh phúc. Bia Nát và chồng sống viên mãn, giúp đỡ mọi người trong làng, để ai cũng có cuộc sống sung túc hơn.
Bài viết được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau và đã qua chỉnh sửa chính tả, biên tập lại để đảm bảo nội dung rõ ràng, dễ hiểu hơn.
Đây là truyện dân gian Việt Nam, nội dung đã được biên tập lại để phù hợp với người đọc.
