Bùi Cầm Hồ là người làng Đỗ Liêu, xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh, giữ chức Ngự sử trung thừa kiêm Tham chi chính sự dưới triều vua Lê Nhân Tông. Ông là người thông minh, trung thực và thẳng thắn. Việc thanh tra phá án của ông nổi tiếng là sáng suốt, có tình có lý, được dân mến mộ và ủng hộ, sử sách ngợi ca. Với Bùi Cầm Hồ, không một thế lực uy danh nào có thể làm sai lệch công việc, cản ngăn quyết định của ông. Một trong những vụ án mà ông xét xử là vụ “chinh phụ giết chồng”.
Chuyện kể rằng, hồi đó ở ngoại ô kinh thành Thăng Long, có một đôi vợ chồng lái buôn sống rất hoà thuận, êm đềm. Một ngày trước khi chồng đi xa, người vợ mua lươn về nấu cháo cho chồng ăn – món ăn chồng rất thích. Nào ngờ vừa ăn xong, lái buôn lăn ra chết không trăn trối được lời nào. Lập tức chị bị chức sắc địa phương trói lại và dẫn lên Huyện đường xét xử. Chị bị ghép vào tội “Mưu sát chồng vì ngoại tình”. Người đàn bà kêu oan nhưng sau đòn tra khảo cực hình không chịu nổi, đành phải nhận tội. Thế là án quyết xử hành hình bằng hình thức voi giày, chỉ chờ ngày thực hiện.
Vụ án kinh động đó lan về Kinh Thành và đến tai Bùi Cầm Hồ. Ông suy nghĩ rất nhiều, phải chăng người đàn bà ấy vô tình mua nhầm rắn độc mình lươn lẫn trong đống lươn mà sinh ra tai hoạ. Bởi ông nhiều năm làm nghề khai khẩn đất hoang, và xuất thân từ vùng nông thôn nên hiểu rõ về loài rắn và lươn. Ông ngầm cho người ra chợ mà vợ lái buôn đã tới, mua một mớ lươn về, chọn ra mấy con rắn độc mình lươn đem cho chó ăn, quả nhiên chó lăn đùng ra chết.
Thế là người đàn bà góa bụa thương tâm ấy thoát khỏi án voi giày nghiệt ngã. Đâu đâu người ta cũng trầm trồ khen tài đức của quan ngự sử Bùi Cầm Hồ.
Bài viết được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau và đã qua chỉnh sửa chính tả, biên tập lại để đảm bảo nội dung rõ ràng, dễ hiểu hơn.
Đây là truyện dân gian Việt Nam, nội dung đã được biên tập lại để phù hợp với người đọc.
